Αεροφωτογραφία του αρχαιολογικού χώρου στην Κεφάλα Συβρίτου.
© Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου | ΥΠΠΟ
Στον λόφο της Κεφάλας, σε υψόμετρο 618 μ., στο βορειοδυτικό άκρο της κεντρικής κοιλάδας του Αμαρίου, στις δυτικές υπώρειες του Ψηλορείτη, βρισκόταν η αρχαία πόλη της Συβρίτου. Η θέση της είναι προνομιακή, καθώς ελέγχει το φυσικό πέρασμα που οδηγεί από τον Μυλοπόταμο στην κοιλάδα του Αμαρίου και ενώνει τη νότια ακτή και την κοιλάδα της Μεσαράς με την βόρεια ακτή του νησιού. Η πιο πρώιμη κατοίκηση τοποθετείται πριν το τέλος της ανακτορικής περιόδου και συνεχίζει έως και την Πρωτοβυζαντινή περίοδο. Στην κορυφή του λόφου υπήρχε η ακρόπολη και στα χαμηλότερα επίπεδα κυρίως προς τα ΝΔ, εκτεινόταν η πόλη. Ανασκαφικές έρευνες στην κορυφή του λόφου της Κεφάλας έχουν αποκαλύψει οικιστικά κατάλοιπα της Μετανακτορικής περιόδου (1150-1100 π.Χ.) καθώς και περισσότερους από σαράντα αποθέτες, λαξευμένους στο φυσικό βράχο, που χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα π.Χ έως και τον 9ο αιώνα π.Χ. Το περιεχόμενο των αποθετών περιελάμβανε τις απορρίψεις από συλλογική κατανάλωση τροφής, ενώ ο τρόπος απόθεσης των απορρίψεων παραπέμπει σε τελετουργικές πράξεις. Τα αγγεία που βρέθηκαν χρονολογούν την εγκατάσταση της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Μετανακτορική και την Υπομινωική περίοδο. Στην περιοχή του σύγχρονου οικισμού του Θρόνου σώζονται τμήματα του τείχους της πόλης, που χρονολογούνται στην ελληνιστική περίοδο. Στην ίδια περίοδο χρονολογούνται τμήματα επιστύλιου, στο οποίο είχαν χαραχτεί προξενικά ψηφίσματα που αποδεικνύουν τις σχέσεις της πόλης με τον ευρύτερο ελληνιστικό κόσμο.
D'Agata, A. L. (1997). Ritual and rubbish in Dark Age Crete: The settlement of Thronos-Kephala (Ancient Sybrita) and the pre-Classical roots of a Greek city. Aegean Archaeology II, 4, 45-59.
D’Agata, A. L. (2003). Late Minoan III C - Sub-minoan Pottery Sequence at Thronos Kephala and its Connections with the Greek Mainland. In LH III C Chronology and Synchronisms. Proceedings of the International Workshop held at the Austrian Academy of Sciences, 23-35.
D’Agata, A. L.,& Boileau, M. C. (2009). Pottery production and consumption in Early Iron Age Crete: the case of Thronos -Kephala (ancient Sybrita). SMEA, 51, 145-202.