Ανώγεια, Ιδαίον Άνδρον
Το Ιδαίον Άντρον (Άνδρον) βρίσκεται στις ανατολικές παρειές του όρους Ίδη, στο οροπέδιο της Νίδας, σε υψόμετρο 1498μ. και απέχει περίπου 20 χλμ. από τα Ανώγεια. Είναι ένα από τα σημαντικότερα λατρευτικά σπήλαια της Κρήτης, τόπος γέννησης του Κρητογενούς Δία, σύμφωνα με την μυθολογία. Το σπήλαιο ανασκάφηκε αρχικά το 1917 από το Στ. Ξανθουδίδη και το 1956 από το Σπ. Μαρινάτο. Η συστηματική αρχαιολογική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία και τους Ιωάννη και Έφη Σακελλαράκη κατά τα έτη 1982-1985, τεκμηρίωσε την διαχρονική ανθρώπινη παρουσία στο Ιδαίο Άντρο από την 4η χιλιετία π.Χ. έως και τον 5ο αιώνα π.Χ. Από τα νεολιθικά χρόνια έως και την 3η χιλιετία το σπήλαιο κατοικήθηκε σποραδικά.(CL)Τη 2η χιλιετία π.Χ αποτέλεσε χώρο περιοδικής λατρείας ενώ αργότερα έγινε παγκόσμιος ιερός τόπος, ένα διεθνές κέντρο λατρείας, το οποίο επισκέπτονταν λατρευτές από τον γύρω κόσμο, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα-αφιερώματα προσκυνητών από την Εγγύς Ανατολή, την Κύπρο και τη Μεσοποταμία. Προπύργιο του Ιδαίου Άντρου αποτελούσε το ανάκτορο της Ζωμίνθου, που κατά τους χειμερινούς μήνες πιθανά αποτελούσε λατρευτικό κέντρο. Πηγές επιβεβαιώνουν τον έλεγχο του ιερού σπηλαίου και του ανακτόρου της Ζωμίνθου από το ανάκτορο της Κνωσού. Στην ύστερη αρχαιότητα το Ιδαίον Άντρον λειτούργησε ως Φιλοσοφική Σχολή.
Μαρινάτος, Σ. (1956-1957). Το οροπέδιον της Νίδας και το Ιδαίον Άντρον.
Επιστημονική Επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών 7, 231-254.
Σακελλαράκης, Γ., Σακελλαράκη-Σαπουνά, Ε. (2013). Το Ιδαίο Άντρο. Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, αρ.(280), τόμ. Β, 9-289, ΑΘΗΝΑ.
Σαπουνά – Σακελλαράκη, Ε. (2022). Ζώμινθος. Ένα ανάκτορο στο βουνό. ΦΩΤΟΛΙΟ Αθήνα.
Επιστημονική Επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών 7, 231-254.
Σακελλαράκης, Γ., Σακελλαράκη-Σαπουνά, Ε. (2013). Το Ιδαίο Άντρο. Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, αρ.(280), τόμ. Β, 9-289, ΑΘΗΝΑ.
Σαπουνά – Σακελλαράκη, Ε. (2022). Ζώμινθος. Ένα ανάκτορο στο βουνό. ΦΩΤΟΛΙΟ Αθήνα.